Techniek

Het maken van de tekening is het werk van de schilder zelf. In het schildersboek van Dionysius van Fourna (waarschijnlijk geschreven tussen 1730 en 1734) komt de techniek al voor. Daar Dionysius' boek een compilatie is van handleidingen vanaf de 12e eeuw, kan men dit (het maken van de tekening) met recht een echt Grieks iconenschilders gebruik noemen. Bij Dionysius werd een in olie gedrenkt papier op de icoon gelegd en de hoofdlijnen overgetrokken, in deze tijd gebruiken we transparant papier op een afbeelding van een icoon in een boek of een ansichtkaart. Op de afbeelding rechts staat de voortekening die ik gemaakt heb voor de icoon van de Moeder Gods van de Passie. Nu moet de tekening vergroot of verkleind worden naar de grootte van "de plank".
 
Het maken van "de plank" is een, naar verhouding van het hele proces, tijdrovend onderdeel. Onder "de plank" verstaan icoonschilder een stuk hout dat zodaging geprepareerd is om een icoon op te schilderen. MDF is niet goed, dat is meer lijm dan zaagstof. Ook moet het hout niet of nauwelijks kromtrekken als er veel water wordt opgebracht. Mahoniehout is het mooiste hout om te gebruiken voor "de plank". Een icoon is een waardevol stuk dus moet je ook kwalitatief goede materialen gebruiken. Het hout wordt bedoekt door er een stuk doek erop te lijmen met een huidenlijm. Op het doek wordt een behoorlijk aantal lagen lijm-krijt-mengsel aangebracht. Dit lijm-krijt-mengsel moet au bain marie verwarmd worden (1e foto links). Nadat alles goed droog is wordt de krijtlaag geschuurd totdat het zeer glad is.
 
Na het schuren wordt de tekening met carbonpapier op "de plank" aangebracht en begint het schilderen van de icoon. Onder schilderen versta ik ook het vergulden. Het vergulden is een specialistisch onderdeel. Vergulden vereist ervaring. Er zijn meerdere manieren om te vergulden. De methode polimentvergulding is de methode die vroeger ook gebruikt werd en is zeer arbeidsintensief. Tegenwoordig bestaan ook andere verguldingsmethoden die minder arbeidsintensief zijn. Eén daarvan is de mixtionmethode op waterbasis. Hierbij wordt een met water verdunde mixtion op "de plank" aangebracht en daarna het goud opgelegd (1e foto rechts). Het goud moet ook weer aan de beste kwaliteiten voldoen. Het gehalte van het goud is daarom zo hoog mogelijk, namelijk 23,75 karaat. De nimbi worden geschilderd met rode verf. Deze verf en al de verf die gebruikt wordt met het icoonschilderen heeft als bindmiddel eigeel. Dit eigeel is in een bepaalde verhouding gemengd met een conserveringsmiddel. In de Griekse stijl is het conserveringsmiddel azijn. Icoonschilders spreken, als zij het over het bindmiddel hebben, vaak over "het ei". "Het ei" wordt direct aan het rode pigment toegevoegd totdat de verf een bepaalde vloeibaarheid heeft.
 
De verf voor het schilderen van de kleding moet op zoals de boven beschreven manier gemaakt worden. Deze methode van verf maken wordt gebruikt in de Kretenzische School van de Griekse traditie. In de Russische traditie wordt eerst met water en pigment een papje gemaakt voordat het ei wordt toegevoegd. Nu kunnen er twee, drie of zelf wel vier kleuren pigment nodig zijn om de kleur te maken doe je wilt hebben. De kleding van figuren op een icoon is opgebouwd uit een aantal onderdelen. Op de foto (2e foto links) staat de opbouw van de kleding. Het derde licht, het felste licht, heeft de kleinste oppervlakte. Donkerdere lichten, het tweede en het eerste licht, een steeds groter oppervlak. In de Kretenzische School worden alle kleding op deze manier geschilderd.

De opzet van de huidpartijen is vergelijkbaar me de opzet van de kleding, maar nu zijn de overgangen van de lichten zacht. Zacht in de zin van geleidelijk (zie 2e foto rechts). Bij baarden hebben twee verschillende versies, een "ronde" baard en een "vlassige" baard. Als de haren en baarden gezet zijn is de icoon qua schilderen bijna af.
 
De laatste schilderhandelingen aan een icoon zijn het schilderen van de lijst en het zetten van de naam of namen van de heiligen of de gebeurtenis. De kleur is dezelfde als de kleur van de nimbi. De naam, namen of gebeurtenis worden op het goud geschilderd. De icoon is met het zetten van de naam echt af. Nu moet de icoon alleen nog vernist worden. Dit kan met verschillende middelen. Met het vernissen komen de gebruikte kleuren mooi naar voren (3e foto links).